افزایش تولید مواد مخدر صنعتی و روی آوردن جوانان به مصرف این مواد، به یک نگرانی عمیق برای خانواده‌ها در افغانستان تبدیل شده است.
بخش مبارزه با مواد مخدر وزارت داخله طالبان هر روز از کشف و ضبط متوسط دو محموله مواد مخدر خبر می‌دهد که بخش زیادی از آن‌ها مواد مخدر صنعتی و بخش کوچکی مواد مخدر سنتی، به‌ویژه تریاک‌اند. حساب معاونت مبارزه با مواد مخدر وزارت داخله (کشور) طالبان در شبکه اجتماعی اکس، از ۱۷ اکتبر ۲۰۲۵ تا ۱۷ نوامبر، از ۵۰ مورد کشف و ضبط محموله‌های کوچک و بزرگ مواد مخدر تنها در کابل خبر داده است. در حالی که محموله‌های مشابه در شهرهای مختلف و در مقیاس‌های متفاوت هم کشف و ضبط شدهاند.
بر اساس تصاویری که این نهاد منتشر کرده است، در بیشتر موارد، مواد مخدر صنعتی در قالب قرص‌های رنگی تولید می‌شوند و در جعبه‌های کوچک به دست مصرف‌کنندگان می‌رسند. در برخی موارد این قرص‌ها در بسته‌های پلاستیکی ۱۰ تا ۱۰۰تایی هم از فروشندگان ضبط شدهاند.
وحید مجروح، سرپرست پیشین وزارت بهداشت افغانستان در دولت جمهوری که از اوت تا اواخر سپتامبر ۲۰۲۱ با حکومت طالبان هم همکاری می‌کرد، به ایندیپندنت فارسی گفت: «مواد مخدر صنعتی به صورت گسترده در افغانستان تولید می‌شود و به قاتل خاموش جوانان این کشور تبدیل شدهاند و اصطلاحا جوانان افغانستان را طوری می‌کشند که خونشان نریزد.»
مجروح که تجربه کار در هر دو نظام‌ــ جمهوری و طالبان‌ــ را دارد، معتقد است چهار میلیون نفر در افغانستان به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به مصرف مواد مخدر (به‌ویژه مواد مخدر صنعتی) اعتیاد دارند.
به گفته او، تجربه حکومت افغانستان پیش از بازگشت طالبان به قدرت، نشان داد کنترل مواد مخدر صنعتی دشوارتر از کنترل مواد مخدر سنتی است، زیرا این نوع مواد مخدر صنعتی مقیاس کوچک و در اندازه قرص‌های معمولی تولید می‌شوند که حمل آن‌ها برای فروشنده و مصرف‌کننده آسان است. از طرفی، مصرف‌کننده برخلاف مواد مخدر سنتی، به آتش یا ابزارهای ویژه نیازی ندارد.
ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، در آوریل ۲۰۲۲ با صدور فرمانی، کشت، تولید، قاچاق و مصرف مواد مخدر را منع کرد. پس از آن سازمان ملل گزارش داد که میزان کشت مواد مخدر در افغانستان کاهش یافته است، اما فروشندگان و مصرف‌کنندگان به تولید سمت مواد مخدر صنعتی سوق پیدا کردند. بر اساس تازه‌ترین گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد که اوایل نوامبر منتشر شد، میزان کشف مواد مخدر صنعتی در افغانستان در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳، بیش از ۵۰ درصد افزایش یافت.
وحید مجروح در این زمینه توضیح داد که با منع کشت و تولید تریاک، بهای آن در بازارهای افغانستان و منطقه افزایش یافت و خرده‌فروشان و مصرف‌کنندگان توان تامین آن را از دست دادند و به مواد مخدر صنعتی روی آوردند. او افزود بسته‌های حاوی ۱۰ قرص مواد مخدر صنعتی که پیش از صدور فرمان طالبان بین ۲۰ تا ۳۰ دلار در افغانستان فروخته می‌شد، اکنون به قیمت کمتر از پنج دلار در دسترس است.
وحید مجروح، پزشک و سرپرست پیشین وزارت بهداشت افغانستان-وحید مجروح-فیسبوک
هرچند وزارت داخله طالبان با انتشار گزارش‌هایی از تشدید تلاش‌ها برای مهار روند تولید و فروش مواد مخدر صنعتی خبر می‌دهد، وحید مجروح معتقد است که «تقاضا برای مواد مخدر صنعتی در افغانستان بالا است و تولیدکنندگان نیز با عرضه مواد ارزان این نیاز را تامین می‌کنند.»
به باور مجروح، به دلیل امکان تولید این مواد در خانه و نیاز اندک به تجهیزات پیچیده، تعداد تولیدکنندگان مواد مخدر صنعتی نیز روبه افزایش است. او گفت قرص‌هایی که میان مصرف‌کنندگان دست‌به‌دست می‌شود، حاوی ترکیب‌هایی مانند مت‌آمفتامین، ترامادول و دیگر انواع مخدرند و افرادی هم که پیش‌تر مواد مخدر سنتی مصرف می‌کردند، به دلیل دشواری دسترسی و افزایش بهای آن، به مواد مخدر صنعتی روی آورده‌اند. تولیدکنندگان نیز برای کسب درآمد بیشتر، ترکیب‌های مختلف مخدر را در این قرص‌ها به کار می‌برند.
محموله مواد مخدر شامل تریاک و قرص‌های روانگردان که به دست پلیس طالبان در کابل کشف شده است-AfghanistanCnpa/X
یک منبع مسئول در شهرک بندری حیرتان در شمال افغانستان، به شرط محفوظ ماندن نامش، به ایندیپندنت فارسی گفت برخلاف ادعای مقام‌های طالبان درباره «به صفر رسیدن» واردات نوشیدنی‌های الکلی و قاچاق مواد مخدر سنتی و صنعتی به خارج از افغانستان، افراد مرتبط با مقام‌های این گروه در بندرهای تجاری همچنان به این کار مشغول‌اند.
این منبع افزود نوشیدنی‌های الکلی در بسته‌های میوه و مواد غذایی از ازبکستان و تاجیکستان وارد افغانستان می‌شود و در شهرهای مختلف در دسترس است، اما بسیاری از متقاضیان توان خرید آن را ندارند. در حالی که به گفته او، قرص‌های روانگردان به دلیل ارزان بودن و دسترسی گسترده، در میان مردان جوان محبوب شدهاند و تولیدکنندگان آن‌ها را در مقیاس وسیع در شهرها توزیع می‌کنند.
به گفته این منبع، در بسیاری از شب‌نشینی‌ها و دورهمی‌های جوانان مواد مخدر صنعتی مصرف می‌شود و بیماری‌های ناشی از مصرف این مواد، نگرانی عمیقی در میان خانواده‌ها ایجاد کرده است. این منبع تصریح کرد که بیکاری، افزایش فقر و محدودیت‌های شدید طالبان روی فعالیت‌های اجتماعی باعث شده است که بسیاری از جوانان شکار «چرخه بزرگ تولید مواد مخدر» شوند.
